Le corbusier'in Mimarlık fakültelerinde mimarlık tarihi derslerinde okutulan en ünlü yapıtlarından biri Unité d'Habitation veya Türkçe adıyla Konut Birimi. Rasyonalizmin Avrupadaki en önemli kalıntılarından biri olarak yaşamakta. Biçimi duruşu ile her ne kadar Konstrüktivist olsa da bir Doğu Avrupa ülkesi ya da Sovyet bölgesinde değil batı Avrupada Fransanın Akdeniz kıyılarında, Marsilya kentinde yer alan bir yapı. Coğrafya olarak yanlış bir bölgede bulunduğunu bölge halkının yapı için kullandığı; Deliler evi, Çılgın ev ya da aptal kafesi gibi nitelendirmelerden anlayabiliriz. Oysaki daha önceki dönemlerde Sovyetlerde inşa edilen benzerlerine göre oldukça keyifli ve renkli bir yapı olarak görülüyor. Ancak ne denilebilir brüt betondan yapılı lineer ve ağır duruşu olan bu yapıyı "sıcak iklim Fransızlarının" hoş karşılamamasına şaşırmamak lazım.
Le Corbusier Unité d'Habitation
Her ne kadar bölge halkı hoş karşılamamış olsa da mimarlar 1952 yılında tamamlanmasının ardından konut biriminin diğer birimlerini inşa etmeye devam etmişler. Marsilya kentinin genel görünüşüne bakıldığında Le Corbusier'in emellerinin bir anlamda gerçekleşmiş olduğunu görebiliyoruz.
Notre Dame de la Garde Manastırından çekilmiş modern Marsilya Fotoğrafı
1952 de yapılmasının ardından başlayan brütalizm akımının en büyük ilham kaynağı olan bu yapının da bir ilham kaynağı vardı tabiki. Ve o da tahmin edebileceğiniz gibi konstrüktivizm akımıydı. Bilindiği gibi Corbusier 1928 yılında yeni mimarlığın ve şehirciliğin ancak yeni bir yönetim anlayışı çerçevesinde gerçekleştirilebileceğini savunmuş ve Sovyetler birliğinin başkenti Moskovaya gitmişti. Burada mimarlık ve şehircilik adına önemli çalışmaları bulunan Corbusier Soyuz Center (Tsentrosoyuz) projesini de hayata geçirmeyi başarmıştır. Le corbusier etkisiyle Sovyetler birliğinde o dönemde yapılmış olan Komünel konut yapısı narkomfin konutu ise Unité d'Habitation'un asıl esin kaynağı olarak görülüyor. Moisei Ginzburg tarafından tasarlanmış olan bu konut Corbusier den etkilenilerek inşa edilmiş ve daha sonrada Corbusier için esin kaynağı olmuştur.
Le corbusier'in Moskova'daki tek eseri Soyuz Center (Tsentrosoyuz) 1930 lar
Narkomfin Konutu Ginzburg tarafından yapılmıştır. 1932 Rusya
Gelelim Marsilya konutu ziyaretine. Oldukça kısıtlı bir zamanda yaptığım Marsilya ziyaretine sıkıştırmayı başardığım için oldukça mutluyum. Kent merkezindeki Vieux-Port metro istasyonundan hareketle Rond - Point du Prado istasyonuna yaptığımız kısa bir yolculuğun ardından Marsilyadaki görece yeni yapıların bulunduğu ve trafiğin hızlıca aktığı geniş ancak ağaçlarla süslü bir caddede bir süre yürüdükten sonra karşımıza renkli balkonlarıya çıkıveriyor Unité d'Habitation. Geniş bir bahçesi ve bahçesinde bulunan dev ağaçlar sebebiyle ilk olarak yalnızca ağaçlar üzerinde yükselen renkli balkonları farkediyoruz. Yanına yaklaşınca ise brütalliğiyle bizi eziyor. cepheleri doğu batı yönüne açılacak şekilde düzenlenmiş kuzey ve güneyindeki dar cepheler ise hiç bir açıklık bırakılmaksızın brüt beton ile kaplı.
Dev yapı yerden enkesitleri oldukça geniş olan ayaklarla havaya kaldırılmış binanın aksine ayaklar biraz daha az rasyonalist. Kuzey cephesinde belirli bir kota kadar çıkan brüt betondan yapılmış merdiven ise en çabuk dikkat çeken ayrıntılardan.
binanın zeminden kopuk duruşu ve brütal merdiven
binanın kuzey cephesini süsleyen brütal merdiven ve ayaklar.
Yapının altı motosiklet parkı olarak kullanılıyor. Tonlarca ağırlığın altına girmek biraz ürpertici de olsa yerden kaldırılmış yapının altında motosikletlerin arasında gezinmek keyifli. Weissenhof deneyiminin ardından ikinci Le Corbusier deneyimini yaşamanın heyecanını hissederek binanın girişine doğru yöneliyorum. Binanın giriş kapısının hemen yanında Le Corbusier'in yapıya bıraktığı izi görüyoruz. Brüt beton içinde bırakılmış elini havaya kaldırmış stilize insan profilleri... Bina anladığım kadarıyla ufak tefek değişikliklere uğramış olsa da mümkün olduğunca orijinali muhafaza edilerek korunmuş bugün ise hala kullanımda. zemin katta binanın kullanıcılarına ait bilgiler veriliyor buradan hemen bir kaç mimarlık ofisinin burada yer kaptığını görebiliyoruz. Tahmin edilebileceği gibi çok sayıda da mimar ve tasarımcı yapının sakinleri arasında. Gelmekte geciktiğimiz için binanın içinde serbestçe gezinme şansımız olmuyor nitekim yapının içinde gezmek saat 6 da sona eriyor. Ancak binanın orta katında Corbusier'rin ortak kullanım alanı olarak tasarladığı kat ve bir normal konut katı otel olarak günümüzde hizmet verdiği içinbu kata çıkmamıza izin var. Üst katlara çıktığımızda görüyoruz ki yapının içi de dışı gibi. Brüt beton içeride de brüt olarak kalmış ve dışarıdaki renkli balkonların yerini içeride aynı renklerde duvarlar ve kapılar alıyor. doğramalarda ise ahşap kullanılmış. koridorlarda iç bitiriş malzemesi olarak taş karıştırılmış beton plakalar kullanılmış ortak kullanım bölgelerinde koridorlar cepheye alınmış ve iç kısımlara bugün ofis olarak kullanılan hacimler yerleştirilmiş. Bu bölümde koridor iki kat boyunca devam ediyor. Binanın iç hacmi gerçekten çok zengin. Le Corbusier'in başarısının yapı içinde oluşturduğu bu kurgulardan geldiğini düşünüyorum. İki kat boyunca devam eden koridorun önünde dış cephede düşey sıralı brüt beton elemanlar bulunuyor. Doğu batı yönünde cepheleri açılan yapıda güneş kontrolünü sağlamak için bunlar yapılmış olsa gerek.
konut katına ait bir koridordan görüntü.
iki kat boyunca cephenin ardında devam eden koridor ve iç birimler.
Yapının üst katlarına çıkıp gezmek ve terastaki brüt beton formlara da göz atmak istesem de iyice bastıran karanlık sebebiyle Unité d'Habitation'dan ayrılıyorum. Bir sonraki Le Corbusier deneyimimin Moskova'daki Tsentrosoyuz olmasını dileyerek şehir merkezine dönüyorum. Aklınızda bulunsun Marsilyaya giden her mimar üşenmemeli buraya bir uğramalı diyorum. hatta biraz daha erken bir saatte giderseniz eminim benden daha doyurucu bir gezi yaparsınız.
stilize insan profilleri önünde ben.
